برلیانس
سراتو
آریو
قطعات بدون دسته
همه محصولات
سیستم اگزوز خودرو، یکی از اجزای حیاتی آن است که وظیفه دارد گازهای حاصل از احتراق درون موتور را به محیط بیرون هدایت کند. این سیستم نه تنها به خروج ایمن این گازها کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا، کاهش صدای موتور و بهبود عملکرد خودرو ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی دقیق اجزای سیستم اگزوز، عملکرد هر یک از آن‌ها و اهمیت نگهداری از این سیستم خواهیم پرداخت.
اجزای اصلی سیستم اگزوز
سیستم اگزوز خودرو از چندین بخش تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند. این اجزا عبارتند از:
منیفولد اگزوز (Manifold): اولین بخش از سیستم اگزوز است که گازهای داغ حاصل از احتراق را از سیلندرها جمع‌آوری می‌کند. طراحی منیفولد اگزوز به گونه‌ای است که جریان گازها را به سمت لوله‌های اگزوز هدایت کند.
لوله‌های اگزوز: لوله‌هایی هستند که گازهای خروجی از منیفولد را به سمت سایر اجزای سیستم اگزوز هدایت می‌کنند. جنس لوله‌های اگزوز معمولاً از فولاد ضد زنگ است تا در برابر حرارت بالا مقاومت کند.
کاتالیزور (Catalytic Converter): مهم‌ترین بخش سیستم اگزوز است که وظیفه تبدیل گازهای سمی مانند مونوکسید کربن و هیدروکربن‌ها به گازهای بی‌ضرر مانند دی‌اکسید کربن و بخار آب را بر عهده دارد. داخل کاتالیزور از یک شبکه سرامیکی پوشیده شده با فلزات گرانبها مانند پلاتین، پالادیوم و رودیوم ساخته شده است که واکنش‌های شیمیایی لازم برای تبدیل گازهای سمی را کاتالیز می‌کنند.
رزوناتور (Resonator): وظیفه کاهش صدای موتور و بهبود کیفیت صدای اگزوز را بر عهده دارد. رزوناتور با ایجاد امواج صوتی مخالف، باعث کاهش شدت صدای موتور می‌شود.
صدا خفه کن (Muffler): اصلی‌ترین بخش سیستم اگزوز است که وظیفه کاهش صدای موتور را بر عهده دارد. صدا خفه کن با استفاده از محفظه‌ها و کانال‌های داخلی، انرژی صوتی گازهای خروجی را جذب کرده و به گرما تبدیل می‌کند.
لوله دم: این لوله، آخرین بخش سیستم اگزوز است که گازهای خروجی را به بیرون از خودرو هدایت می‌کند.
عملکرد سیستم اگزوز
عملکرد سیستم اگزوز خودرو به طور خلاصه به این صورت است که گازهای داغ و سمی حاصل از احتراق از موتور خارج شده و وارد منیفولد اگزوز می‌شوند. سپس، این گازها از طریق لوله‌های اگزوز به کاتالیزور هدایت شده و در آنجا تبدیل به گازهای بی‌ضرر می‌شوند. پس از آن، گازها از رزوناتور عبور کرده و صدای آن‌ها کاهش می‌یابد. در نهایت، گازهای خروجی از صدا خفه کن عبور کرده و از طریق لوله دم به بیرون از خودرو تخلیه می‌شوند.
اهمیت نگهداری از سیستم اگزوز
نگهداری صحیح از سیستم اگزوز، برای عملکرد بهینه خودرو و کاهش آلودگی هوا بسیار مهم است. برخی از مهم‌ترین دلایل برای نگهداری از سیستم اگزوز عبارتند از:
پایین آوردن مصرف سوخت: یک سیستم اگزوز سالم به بهبود عملکرد موتور و کاهش مصرف سوخت کمک می‌کند.
کاهش آلودگی هوا: کاتالیزور موجود در سیستم اگزوز، نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا می‌کند.
کاستن از صدای موتور: یک سیستم اگزوز سالم، صدای موتور را کاهش داده و از ایجاد آلودگی صوتی جلوگیری می‌کند.
افزایش طول عمر موتور: یک سیستم اگزوز مسدود شده یا آسیب دیده می‌تواند به موتور خودرو آسیب برساند.
روش‌های تشخیص خرابی یا نشتی در سیستم اگزوز
نشتی در سیستم اگزوز خودرو می‌تواند باعث کاهش کارایی موتور، افزایش مصرف سوخت و آلودگی محیط زیست شود. تشخیص به موقع این مشکل و رفع آن، بسیار مهم است. در ادامه، چند روش برای تشخیص نشتی در سیستم اگزوز را بررسی می‌کنیم:
علائم ظاهری و شنیداری
افزایش صدای موتور: یکی از بارزترین علائم نشتی اگزوز، افزایش صدای موتور به خصوص در دورهای بالا است.
بوی گازهای خروجی: اگر بوی گازهای خروجی در داخل کابین یا اطراف خودرو احساس شود، احتمالاً نشتی وجود دارد.
دود یا بخار اطراف سیستم اگزوز: در زمان کارکرد موتور، اگر دود یا بخاری از نقاط مختلف سیستم اگزوز خارج شود، نشانه‌ی واضحی از نشتی است.
کاهش قدرت موتور: نشتی اگزوز می‌تواند باعث کاهش قدرت موتور و شتاب‌گیری خودرو شود.
لرزش خودرو: در برخی موارد، نشتی اگزوز می‌تواند باعث لرزش خودرو شود.
روش‌های بررسی دقیق
بررسی بصری: با استفاده از یک چراغ قوه، قسمت‌های مختلف سیستم اگزوز را به دقت بررسی کنید. به دنبال علائمی مانند سوراخ، ترک، زنگ‌زدگی یا تغییر رنگ در اتصالات باشید. محل‌های اتصال لوله‌های اگزوز به هم را با دقت بررسی کنید.
استفاده از محلول کف: محلول کف را روی قسمت‌های مشکوک سیستم اگزوز اسپری کنید. اگر حباب‌هایی در محلول تشکیل شد، نشان‌دهنده‌ی وجود نشتی است.
استفاده از دودزا: دستگاه دودزا را به سیستم اگزوز متصل کنید. با روشن کردن دستگاه، دود از محل نشتی خارج می‌شود و به راحتی قابل مشاهده است.
محل‌های رایج نشتی در سیستم اگزوز
اتصالات لوله‌های اگزوز: این قسمت‌ها به دلیل لرزش و تغییرات دمایی، مستعد شل شدن و ایجاد نشتی هستند.
فلنج‌ها: فلنج‌های اگزوز نیز ممکن است در اثر زنگ‌زدگی یا سفت نبودن پیچ‌ها، نشتی ایجاد کنند.
کاتالیزور: گاهی اوقات کاتالیزور ترک خورده یا سوراخ می‌شود که باعث نشتی می‌شود.
لوله اگزوز: لوله اگزوز نیز ممکن است در اثر ضربه یا خوردگی سوراخ شود.
دلایل خرابی کاتالیزور
سوخت نامرغوب: استفاده از سوخت با کیفیت پایین و حاوی ناخالصی‌ها، باعث ایجاد رسوبات کربنی در کاتالیزور شده و عملکرد آن را مختل می‌کند.
احتراق ناقص: اگر مخلوط سوخت و هوا به نسبت مناسب نباشد و احتراق به صورت کامل انجام نشود، مواد نسوخته وارد کاتالیزور شده و باعث آسیب به آن می‌شود.
خرابی سنسور اکسیژن: سنسور اکسیژن وظیفه کنترل نسبت سوخت و هوا را بر عهده دارد. خرابی این سنسور باعث اختلال در عملکرد موتور و در نتیجه آسیب به کاتالیزور می‌شود.
روغن‌سوزی: ورود روغن به محفظه احتراق و سپس به کاتالیزور، باعث مسدود شدن سلول‌های کاتالیزور و کاهش کارایی آن می‌شود.
ضربه خوردن به کاتالیزور: ضربه خوردن به کاتالیزور در اثر برخورد با اجسام خارجی یا تصادف، باعث شکستگی یا ترک خوردگی آن می‌شود و عملکرد آن را مختل می‌کند.
افزایش دمای بیش از حد: کارکرد طولانی‌مدت موتور در دور بالا و دمای زیاد، باعث آسیب به کاتالیزور می‌شود.
مسافت پیموده شده خودرو: با افزایش مسافت پیموده شده خودرو، کاتالیزور به مرور زمان فرسوده شده و کارایی خود را از دست می‌دهد.
علائم خرابی کاتالیزور
کاهش شتاب خودرو: خرابی کاتالیزور باعث افزایش فشار برگشتی گازهای خروجی به موتور می‌شود که در نتیجه آن میزان شتاب خودرو کاهش می‌یابد.
افزایش مصرف سوخت: به دلیل اختلال در عملکرد موتور، مصرف سوخت خودرو افزایش می‌یابد.
روشن شدن چراغ چک: خرابی کاتالیزور باعث روشن شدن چراغ چک در پنل ابزار می‌شود.
بوی بد از اگزوز: خروج دود و بوی بد از اگزوز، یکی دیگر از نشانه‌های خرابی کاتالیزور است.
صدای غیرعادی از اگزوز: در برخی موارد، خرابی کاتالیزور باعث ایجاد صدای غیرعادی از اگزوز می‌شود.
آلاینده‌های موجود در دود اگزوز خودروهای بنزینی
دود اگزوز خودروهای بنزینی، متأسفانه حاوی آلاینده‌های مختلفی است که برای سلامتی انسان و محیط زیست مضر هستند. این آلاینده‌ها در نتیجه احتراق ناقص بنزین در موتور تولید می‌شوند.
مونوکسید کربن (CO): گازی بی‌رنگ، بی‌بو و بسیار سمی است. در اثر احتراق ناقص بنزین تولید می‌شود. با اتصال به هموگلوبین خون، از رسیدن اکسیژن کافی به بافت‌های بدن جلوگیری می‌کند و در نتیجه باعث خفگی می‌شود.
هیدروکربن‌ها (HC): ترکیبات آلی فراری هستند که به صورت بخار یا گاز در هوا منتشر می‌شوند. باعث آلودگی هوا و تشکیل مه دود می‌شوند. برخی از هیدروکربن‌ها سرطان‌زا هستند.
اکسیدهای نیتروژن (NOx): در اثر ترکیب نیتروژن و اکسیژن در دمای بالا تولید می‌شوند. باعث آلودگی هوا و باران‌های اسیدی می‌شوند. همچنین در تشکیل ازن در سطح زمین نقش دارند.
ذرات معلق (PM): ذرات بسیار ریز جامد یا مایعی هستند که در هوا معلق هستند. این ذرات می‌توانند به عمق ریه‌ها نفوذ کرده و باعث مشکلات تنفسی شوند.
دی‌اکسید کربن (CO2): اگرچه به طور مستقیم سمی نیست، اما یک گاز گلخانه‌ای قوی است و نقش مهمی در گرمایش زمین دارد.
راه‌های کاهش آلاینده‌های خودرو
استفاده از خودروهای برقی یا هیبریدی: این خودروها آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند.
توسعه سیستم‌های کنترل آلودگی: استفاده از کاتالیزورها، فیلترهای ذرات و سایر سیستم‌های کنترل آلودگی در خودروها.
بهبود کیفیت بنزین: تولید و استفاده از بنزین با کیفیت بالاتر و با استانداردهای زیست‌محیطی.
ترویج حمل‌ونقل عمومی: کاهش استفاده از خودروهای شخصی و استفاده بیشتر از وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس و مترو.
انواع صدا خفه کن در سیستم اگزوز خودرو
صدا خفه کن یا اگزوز یکی از اجزای مهم سیستم اگزوز خودرو است که وظیفه کاهش صدای ناشی از احتراق داخل موتور و خروج گازهای داغ را بر عهده دارد. انواع مختلفی از صدا خفه کن با طراحی‌ها و عملکردهای متفاوت وجود دارند. در ادامه به بررسی انواع رایج صدا خفه کن می‌پردازیم:
صدا خفه کن جذب کننده (Absorptive Muffler):
این نوع صدا خفه کن از مواد جاذب صدا مانند پشم سنگ یا فایبرگلاس ساخته شده است. امواج صوتی هنگام عبور از این مواد، انرژی خود را از دست داده و تبدیل به گرما می‌شوند. مزایا: کاهش صدای خوب، قیمت مناسب.معایب: ممکن است در دماهای بالا آسیب ببیند.
صدا خفه کن انعکاسی یا محفظه ای (Reactive Muffler):
در این نوع صدا خفه کن، از محفظه‌ها و تیغه‌های داخلی برای انعکاس و شکستن امواج صوتی استفاده می‌شود. این عمل باعث کاهش شدت صدا می‌شود. مزایا: مقاومت بالا در برابر دما، کاهش صدای موثر در فرکانس‌های بالا. معایب: ممکن است باعث افزایش فشار برگشتی به موتور شود.
صدا خفه کن ترکیبی (Combination Muffler):
صدا خفه کن‌های ترکیبی از تلفیق روش‌های جذب و انعکاس برای کاهش صدا استفاده می‌کنند. این نوع صدا خفه کن‌ها معمولاً کارایی بالاتری در کاهش صدا دارند. مزایا: ترکیبی از مزایای دو نوع قبلی، کارایی بالا.معایب: قیمت بالاتر.
صدا خفه کن کاتالیزوری (Catalytic Converter Muffler):
این نوع صدا خفه کن علاوه بر کاهش صدا، وظیفه کاهش آلاینده‌های موجود در گازهای خروجی را نیز بر عهده دارد. در داخل این صدا خفه کن، کاتالیزوری وجود دارد که گازهای سمی را به مواد بی‌ضرر تبدیل می‌کند. مزایا: کاهش صدا و آلاینده‌ها.معایب: قیمت بسیار بالا، حساس به سوخت نامرغوب.در پایان، سیستم اگزوز یک بخش بسیار مهم از هر خودرویی است که نقش حیاتی در عملکرد و ایمنی خودرو ایفا می‌کند. نگهداری صحیح از سیستم اگزوز، به افزایش طول عمر خودرو و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمک می‌کند.
