برلیانس
سراتو
آریو
قطعات بدون دسته
همه محصولات
مراقبت از سیستم روشنایی خودرو – سیستم روشنایی یکی از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی خودرو است که هم در روز و هم در شب نقش حیاتی در دیده‌شدن و دیدن مسیر دارد. چراغهای جلو، عقب، مه‌شکن‌ها، چراغهای راهنما و چراغهای ترمز مجموعه‌ای هماهنگ را تشکیل می‌دهند که هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها می‌تواند خطرساز باشد. مراقبت درست از این سیستم نه‌تنها ایمنی رانندگی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث افزایش عمر مفید چراغ‌ها و کاهش هزینه‌های تعمیرات نیز می‌شود. در ادامه نکات مهمی برای نگهداری صحیح از سیستم روشنایی خودرو ارائه شده است.
اهمیت سیستم روشنایی در ایمنی رانندگی
سیستم روشنایی خودرو تنها برای روشن کردن مسیر نیست؛ بلکه برای اطلاع‌رسانی به سایر رانندگان، جلوگیری از تصادفات، افزایش واکنش‌پذیری در شرایط بحرانی و حتی کاهش خستگی چشم نیز کاربرد دارد. چراغهای سالم و تنظیم‌شده احتمال بروز حوادث را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. سیستم روشنایی به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: روشنایی بیرونی و روشنایی داخلی. هر دو بخش در ایمنی مؤثرند، اما نقش آن‌ها و میزان تأثیرشان متفاوت است.
روشنایی‌های بیرونی خودرو
این چراغ‌ها نقش اصلی در دیده‌شدن خودرو و روشن‌کردن مسیر دارند. همچنین برای اعلام قصد راننده به دیگران استفاده می‌شوند.
چراغهای جلو (Headlights)
چراغهای جلو مهم‌ترین قسمت روشنایی خارجی به شمار می‌روند و در دو حالت اصلی کار می‌کنند:
- نور پایین (Low Beam): برای رانندگی شهری و شرایطی که خودروهای مقابل وجود دارند؛ نور را با زاویه کم و بدون آزار رانندگان دیگر پخش می‌کند.
- نور بالا (High Beam): برای مسیرهای تاریک و بدون ترافیک روبه‌رو؛ برد نور بیشتر ولی با شدت بالاتر دارد.
نسخه‌های مدرن چراغهای جلو شامل:
- هالوژن
- زنون (HID)
- LED
- سیستم روشنایی تطبیقی (Adaptive Headlight): که زاویه نور را با توجه به پیچ جاده و سرعت تنظیم می‌کند.
- چراغهای ماتریکسی یا هوشمند: نور خودروهای روبه‌رو را حذف و بقیه مسیر را روشن می‌کنند.
چراغهای روز (DRL – Daytime Running Light)
چراغ‌هایی کم‌مصرف برای دیده‌شدن خودرو در روز. این چراغ‌ها معمولاً LED هستند و پس از روشن‌شدن خودرو به‌صورت خودکار فعال می‌شوند.
چراغهای راهنما (Turn Signals)
برای نمایش تغییر مسیر استفاده می‌شوند. در قسمت جلو، عقب و روی آینه‌ها نصب می‌شوند. در خودروهای جدید از راهنمای دنباله‌دار (Sequential) نیز استفاده می‌شود.
چراغهای عقب (Tail Lights)
با روشن شدن چراغهای جلو، چراغهای عقب نیز روشن می‌شوند. وظیفه‌شان مشخص‌کردن موقعیت خودرو از پشت است. معمولاً رنگ قرمز دارند.
چراغ ترمز (Brake Light)
هنگامی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، این چراغ‌ها روشن می‌شوند. شدت نور آن‌ها بیشتر از چراغ عقب است تا رانندگان پشت را سریع‌تر مطلع کنند. اغلب خودروها چراغ ترمز سوم نیز دارند.
چراغ دنده‌عقب (Reverse Light)
هنگام قرار دادن گیربکس در حالت دنده‌عقب روشن می‌شود و دید راننده را افزایش می‌دهد و به دیگران هشدار می‌دهد.
چراغ مه‌شکن (Fog Light)
ویژه شرایط مه، باران شدید یا برف. نور آن‌ها پهن و نزدیک به زمین است تا بازتاب نور در مه کاهش یابد. در جلو و عقب استفاده می‌شود:
- مه‌شکن جلو: برای دید بهتر راننده.
- مه‌شکن عقب: با نور بسیار قوی برای دیده‌شدن توسط دیگران.
چراغهای پارک (Parking Lights)
چراغهای کم‌نور برای نشان‌دادن حضور خودرو هنگام پارک در مکان‌های کم‌نور یا کنار جاده.
چراغهای جانبی و چراغ گلگیر (Side Marker Lights)
در برخی خودروها برای دیده‌شدن در زاویه‌های جانبی نصب می‌شوند.
چراغ پلاک (License Plate Light)
برای روشن‌کردن پلاک عقب خودرو در شب.
روشنایی‌های داخلی خودرو
چراغهای داخلی برای ایجاد دید کافی در کابین، افزایش راحتی و کمک به عملکرد تجهیزات داخلی استفاده می‌شوند.
چراغ سقفی (Dome Light / Cabin Light)
چراغی که هنگام باز شدن درها روشن می‌شود. برای روشن‌کردن فضای کلی کابین کاربرد دارد.
چراغ نقشه‌خوان (Reading Light / Map Light)
چراغهای کوچک و متمرکز برای خواندن نقشه یا مدارک بدون آزار سایر سرنشینان.
چراغهای زیرپا (Footwell Lights)
چراغ‌هایی که قسمت پای راننده و سرنشین‌ها را روشن می‌کنند، معمولاً با باز شدن درها فعال می‌شوند.
چراغ محیطی یا آمبیِنت (Ambient Lighting)
چراغهای تزئینی و ضعیف در داشبورد، درها، کنسول مرکزی و کف خودرو. در خودروهای لوکس با رنگ‌های مختلف تنظیم می‌شوند.
چراغ صندوق عقب (Trunk Light)
برای روشن کردن فضای صندوق در شب یا محیط‌های کم‌نور.
چراغ داشبورد و کنسول (Dashboard & Console Lights)
چراغ‌هایی که پشت صفحه کیلومتر، دکمه‌ها، نمایشگر و دسته‌دنده را روشن می‌کنند. معمولاً شدت نور آن‌ها قابل تنظیم است.
چراغ داخل آینه‌ها (Vanity Mirror Lights)
چراغهای کوچک پشت آفتاب‌گیرها که هنگام باز کردن آینه فعال می‌شوند.
چراغ درب‌ها (Door Courtesy Lights)
با باز شدن در روشن می‌شوند و هم برای هشدار به عبورکنندگان مفیدند و هم برای روشن کردن قسمت بیرونی پای سرنشین.
اهمیت روشنایی بیرونی در ایمنی رانندگی
روشنایی بیرونی مستقیماً با دید راننده و دیده‌شدن خودرو ارتباط دارد. به همین دلیل، این بخش مهم‌ترین سهم را در ایمنی برعهده دارد.
افزایش میدان دید راننده
چراغهای جلو مسیر پیش رو را روشن می‌کنند و باعث می‌شوند:
- موانع، چاله‌ها، علائم جاده و عابران قابل تشخیص باشند.
- راننده بتواند درست تصمیم بگیرد و زود واکنش نشان دهد.
- در شب و شرایط بارانی یا برفی، دید کافی داشته باشد.
بدون نور پایین و نور بالا، رانندگی در تاریکی عملاً غیرممکن یا بسیار خطرناک خواهد بود.
افزایش دیده‌شدن توسط دیگران
چراغهای بیرونی تنها برای اینکه «ببینید» نیستند؛ بلکه برای این هستند که دیده شوید. این دیده‌شدن شامل موارد زیر است:
- چراغهای عقب برای تشخیص فاصله
- چراغهای ترمز برای واکنش سریع خودرو پشت
- چراغ راهنما برای جلوگیری از تصادفات در تغییر مسیر
- چراغ دنده‌عقب برای اطلاع به دیگران
- DRL برای دیده‌شدن در روز و کاهش تصادفات زاویه‌ای
مطالعات نشان می‌دهد وجود چراغهای روز (DRL) احتمال تصادف در روز را به‌طور محسوسی کاهش می‌دهد.
نقش در شرایط جوی نامناسب
در مه، باران شدید و برف، چراغ مه‌شکن کمک می‌کند:
- نور روی مه بازتاب نشود
- مسیر نزدیک بهتر دیده شود
- خودرو از فاصله مناسب بهتر دیده شود
در چنین شرایطی روشنایی اشتباه (مثل نور بالا در مه) می‌تواند حتی خطرناک‌تر باشد.
کمک به تشخیص موقعیت و ابعاد خودرو
چراغهای جانبی و چراغهای گلگیر کمک می‌کنند سایر رانندگان ابعاد و عرض خودرو را تشخیص دهند؛ این موضوع در شب، پیچ جاده‌ها و پارک کنار خیابان اهمیت زیادی دارد.
اهمیت روشنایی داخلی در ایمنی رانندگی
بسیاری تصور می‌کنند روشنایی داخلی فقط برای راحتی است، اما این سیستم نیز نقش غیرمستقیم اما مهمی در ایمنی دارد. البته روشنایی داخلی در سطح روشنایی بیرونی اثر مستقیم ندارد، اما رعایت اصول استفاده از آن در هنگام رانندگی ضروری است.
جلوگیری از حواس‌پرتی راننده
اگر روشنایی داخلی بیش از حد باشد یا از طراحی ضعیف استفاده کند، باعث:
- بازتاب نور روی شیشه جلو
- کاهش دید راننده در شب
- حواس‌پرتی هنگام رانندگی
می‌شود.
بنابراین سیستم روشنایی داخلی باید با شدت نور کم و طراحی دقیق ساخته شود.
کمک به استفاده از تجهیزات خودرو
در مواقع ضروری، راننده نیاز دارد:
- دکمه‌های داشبورد را ببیند
- تنظیمات تهویه یا نمایشگر را تغییر دهد
- شماره‌گیر سیستم تماس یا مسیریاب را پیدا کند
اگر نور پس‌زمینه داشبورد یا کنسول روشن نباشد، راننده مجبور می‌شود به چراغ سقفی یا وسایل دیگر نگاه کند که می‌تواند خطرآفرین باشد.
افزایش ایمنی هنگام ورود و خروج از خودرو
چراغهای داخلی مانند:
- چراغ سقفی
- چراغ زیرپا
- چراغ درها
با باز شدن درها روشن می‌شوند و به سرنشین کمک می‌کنند: - موانع کف را ببینند
- وسایل را پیدا کنند
- با محیط بیرون برخورد نکنند
این موارد مخصوصاً هنگام سوار کردن کودکان یا در محیط‌های کم‌نور اهمیت زیادی دارد.
جلوگیری از مزاحمت نور برای راننده
روشنایی داخی باید حداقلی و کنترل‌شده باشد تا شب هنگام رانندگی باعث کاهش تمرکز راننده نشود. به همین دلیل نورهای آمبیِنت داخل کابین همیشه با شدت کم و در نقاط غیرمستقیم نصب می‌شوند.
آیا روشنایی داخلی مانند روشنایی بیرونی ضروری است؟
- روشنایی بیرونی: ضروری و حیاتی برای همه شرایط رانندگی
- روشنایی داخلی: مکمل و غیرمستقیم در ایمنی
روشنایی داخلی بیشتر نقش پشتیبانی دارد. درصورتی‌که اشتباه استفاده شود، حتی می‌تواند باعث کاهش ایمنی و تحلیل دید راننده شود.
نکات مهم در مراقبت از سیستم روشنایی بیرونی
بررسی دوره‌ای چراغ‌ها
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌های مراقبت، بررسی دوره‌ای تمامی چراغ‌هاست. بهتر است حداقل هر یک ماه یک‌بار تمام چراغ‌ها را روشن کرده و از عملکرد صحیح آن‌ها مطمئن شوید. برای این کار:
- چراغهای جلو را در حالت نور پایین و نور بالا تست کنید.
- چراغهای راهنما را یک‌به‌یک کنترل کنید.
- چراغهای ترمز را با کمک فرد دیگری بررسی کنید.
- چراغ دنده‌عقب و مه‌شکن‌ها را نیز فراموش نکنید.
تمیز نگه‌داشتن طلق چراغ‌ها
مرور زمان، گردوغبار، حشرات و آلودگی‌ها می‌توانند سطح طلق چراغ‌ها را کدر و مات کنند. این کدری باعث کاهش شدت نور و کاهش دید راننده می‌شود. برای تمیز نگه داشتن چراغ‌ها:
- از دستمال نرم و محلول شست‌وشوی مخصوص استفاده کنید.
- از استفاده از مواد شوینده اسیدی یا زبر خودداری کنید.
- در صورت مات‌شدن شدید، از خدمات پولیش طلق چراغ بهره بگیرید.
بررسی سیم‌کشی و اتصالات
یکی از دلایل رایج خرابی چراغ‌ها، مشکلات سیم‌کشی یا شل‌بودن اتصالات است. لرزش خودرو، رطوبت و فرسودگی می‌توانند باعث اختلال در سیستم الکتریکی روشنایی شوند. اگر چراغی گاهی روشن و خاموش می‌شود یا شدت نور آن تغییر می‌کند، احتمالاً مشکل از اتصال یا کانکتور است. بهتر است:
- سوکت‌ها و کانکتورها را از نظر شل‌بودن یا سولفاته‌زدگی بررسی کنید.
- در صورت نیاز، از اسپری‌های مخصوص رفع اکسید استفاده کنید.
- هرگونه سیم آسیب‌دیده را سریعاً تعمیر یا تعویض کنید.
تنظیم ارتفاع چراغهای جلو
تنظیم نبودن چراغهای جلو می‌تواند خطرساز باشد. نور خیلی بالا باعث آزار رانندگان روبه‌رو و کاهش تمرکز آن‌ها می‌شود، و نور خیلی پایین نیز دید راننده را محدود می‌کند. برای تنظیم درست ارتفاع چراغ‌ها:
- خودرو باید روی سطح صاف قرار گیرد.
- ارتفاع نور باید طبق دستورالعمل کارخانه تنظیم شود.
- در صورت نبود ابزار مناسب، تنظیم چراغ را به تعمیرگاه بسپارید.
استفاده از لامپ‌های استاندارد
لامپ‌های بی‌کیفیت یا غیراستاندارد نه‌تنها عمر کوتاهی دارند، بلکه فشار بیشتری به سیستم الکتریکی وارد کرده و احتمال سوختن سیم‌ها یا فیوزها را افزایش می‌دهند. همیشه از لامپ‌هایی با توان و نوع توصیه‌شده توسط سازنده خودرو استفاده کنید. همچنین:
- از نصب لامپ‌های بسیار پرقدرت یا LEDهای غیراستاندارد خودداری کنید.
- هنگام تعویض لامپ، به برند معتبر و گارانتی آن توجه کنید.
توجه به وضعیت شیشه جلو
شیشه جلو رابطه مستقیم با عملکرد چراغ‌ها دارد. حتی اگر چراغ‌ها کاملاً سالم باشند، شیشه جلوی کثیف، خط‌دار یا ترک‌خورده می‌تواند نور را پخش کند و دید را کاهش دهد. شیشه را همیشه تمیز نگه دارید و در صورت وجود خط‌وخش‌های شدید، آن را ترمیم یا تعویض کنید.
کنترل عملکرد سنسورها و سیستم‌های کمکی
در خودروهای جدید، سیستم روشنایی اغلب به سنسور نور، سیستم روشنایی تطبیقی و چراغهای خودکار مجهز است. خرابی این سنسورها می‌تواند باعث روشن‌شدن نابجای چراغ‌ها، کاهش کیفیت نوردهی یا مصرف برق اضافی شود. اگر با رفتار غیرعادی چراغ‌ها مواجه شدید، تنظیمات و سنسورها را بررسی کنید.
محافظت از چراغ‌ها در برابر رطوبت
نفوذ آب یا بخار به داخل چراغ یکی از نشانه‌های خرابی لاستیک دور لامپ یا شکاف‌های ریز در قاب چراغ است. وجود رطوبت باعث کاهش دید، آسیب به لامپ و در نهایت سوختن آن می‌شود. در صورت مشاهده بخار داخل چراغ:
- درزها و لاستیک‌های دور چراغ را بررسی کنید.
- در صورت لزوم، چراغ را باز کرده و بخش‌های آسیب‌دیده را تعویض کنید.
- پس از رفع نشتی، چراغ باید کاملاً خشک شود.
تعویض فیوزهای سوخته
سیستم روشنایی خودرو با فیوزهای مختلف محافظت می‌شود. اگر چراغی ناگهان از کار افتاد، قبل از تعویض لامپ، فیوز مربوطه را بررسی کنید. سوختن فیوز معمولاً نشان‌دهنده وجود مشکل در مدار است، بنابراین بهتر است علت اصلی نیز بررسی شود.
انجام بازدید فنی در سرویس‌های دوره‌ای
هنگام مراجعه به سرویس‌های دوره‌ای خودرو، از تعمیرکار بخواهید سیستم روشنایی را نیز بررسی کند. عیب‌یابی تخصصی می‌تواند مشکلات پنهان یا نشانه‌های اولیه خرابی را پیش از شدت گرفتن مشخص کند.
نکات مهم در مراقبت از سیستم روشنایی داخلی خودرو
جلوگیری از روشن ماندن طولانی چراغهای داخلی
چراغهای سقفی یا چراغهای درب اگر به‌صورت ناخواسته روشن بمانند، می‌توانند باتری خودرو را در مدت نسبتاً کوتاه تخلیه کنند. برای جلوگیری از این مشکل:
- پس از پیاده‌شدن، حتماً بررسی کنید چراغهای داخلی خاموش باشند.
- اگر خودروی شما دارای حالت خودکار است، عملکرد آن را در فواصل زمانی بررسی کنید.
تمیز نگه‌داشتن طلق‌ها و قاب‌های چراغ
گردوغبار، چربی دست یا آلودگی‌ها می‌توانند نور چراغهای داخلی را کاهش دهند یا باعث پخش نامناسب نور شوند. برای مراقبت:
- از دستمال نرم و محلول‌های مخصوص استفاده کنید.
- از مواد شوینده قوی، اسیدی یا زبر دوری کنید.
- طلق چراغهای سقفی، داشبورد و زیرپا را به‌طور منظم تمیز کنید.
جلوگیری از بازتاب نور روی شیشه جلو
نور زیاد داخل کابین می‌تواند روی شیشه جلو بازتاب ایجاد کند و دید راننده را کاهش دهد. برای جلوگیری از بازتاب نور:
- شدت نور صفحه کیلومتر و کنسول را در شب کم کنید.
- از نصب چراغهای محیطی (آمبیِنت) با شدت زیاد خودداری کنید.
- اگر مهتابی یا LED غیراستاندارد نصب کرده‌اید، آن را به نسخه مناسب تغییر دهید.
استفاده از لامپ‌های استاندارد و مناسب
لامپ‌های داخلی معمولاً LED یا هالوژن کم‌مصرف هستند. استفاده از لامپ‌های نامناسب می‌تواند باعث:
- گرمای بیش از حد
- سوختن سیم‌کشی
- تخریب قاب یا طلق
- نور آزاردهنده و غیرمناسب
شود. همیشه از لامپ و شدت نوری که سازنده توصیه کرده استفاده کنید.
بررسی سلامت کلیدها و اتصالات داخلی
چراغهای داخلی معمولاً به‌وسیله کلیدهای کوچک یا سوئیچ‌های درب فعال می‌شوند. خرابی این کلیدها باعث روشن ماندن دائمی یا روشن‌نشدن چراغ‌ها می‌شود.
برای جلوگیری از مشکلات:
- کلید چراغ سقف و کلید درب‌ها را دوره‌ای بررسی کنید.
- در صورت وجود سوختگی یا چسبیدن قطعه، آن را تعویض کنید.
- از ورود گردوغبار و رطوبت به اطراف کلیدها جلوگیری کنید.
مراقبت از روشنایی داشبورد و کنسول
این چراغ‌ها برای رانندگی ضروری‌اند اما نباید خیلی روشن باشند.
- تنظیم شدت نور صفحه کیلومتر متناسب با شرایط روز یا شب
- جلوگیری از ایجاد خط و خش روی طلق صفحه کیلومتر
- بررسی سیم‌کشی در صورت سوسوزدن نور یا چشمک‌زدن
جلوگیری از نصب نورهای تزئینی نامناسب
نورهای محیطی (Ambient) یا LEDهای اضافه اگر غیر استاندارد باشند می‌توانند:
- بازتاب شدید ایجاد کنند
- تمرکز راننده را کم کنند
- به سیم‌کشی آسیب بزنند
در صورت تمایل به نصب نورهای محیطی، از مراکز معتبر و تجهیزات استاندارد استفاده کنید.
کنترل عملکرد چراغهای زیرپا و چراغهای درب
این چراغ‌ها هنگام باز شدن درب فعال می‌شوند و نقش مهمی در ورود و خروج ایمن سرنشین‌ها دارند. مراقبت از آن‌ها شامل:
- بررسی لامپ‌ها و سوکت‌ها
- پاک کردن طلق‌ها
- بررسی میکروسوئیچ‌های درب در صورت خاموش‌نشدن چراغ
جلوگیری از نفوذ رطوبت به چراغهای داخلی
هرگونه نفوذ آب یا بخار در داخل چراغهای سقفی یا درب‌ها می‌تواند به اتصالات الکتریکی آسیب بزند.
برای جلوگیری:
- لاستیک دور درب‌ها را سالم نگه دارید.
- از شست‌وشوی داخل کابین با آب فشار قوی خودداری کنید.
- در صورت مشاهده بخار داخل طلق، چراغ را باز کنید و خشک نمایید.
توجه به نشانه‌های خرابی
برخی علائم نشان می‌دهند سیستم روشنایی داخلی نیاز به توجه دارد:
- سوسو زدن چراغ‌ها
- روشن ماندن بی‌دلیل
- گرم‌شدن غیرطبیعی لامپ
- بوی سوختگی
- خاموش‌شدن ناگهانی
در این موارد باید اتصال‌ها، لامپ و فیوز مربوطه بررسی شود.
جمع بندی
سیستم روشنایی خودرو از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی و راحتی در رانندگی است. این سیستم شامل چراغهای بیرونی مانند چراغ جلو، عقب، ترمز، مه‌شکن و راهنما و همچنین چراغهای داخلی مانند چراغ سقفی، داشبورد، درب‌ها و روشنایی محیطی است. هر دو بخش نقش مهمی در افزایش ایمنی، کاهش خطاهای رانندگی و بهبود تجربه سرنشینان دارند.
چراغهای بیرونی بیشترین تأثیر را بر ایمنی دارند؛ زیرا مستقیماً بر دید راننده و دیده‌شدن خودرو اثر می‌گذارند. مراقبت‌هایی مانند بررسی دوره‌ای عملکرد چراغ‌ها، تمیز نگه‌داشتن طلق‌ها، تنظیم ارتفاع نور، استفاده از لامپ استاندارد و کنترل سیم‌کشی، مانع از کاهش شدت نور و اختلالات ناگهانی می‌شود. همچنین توجه به عملکرد سنسورها، جلوگیری از نفوذ رطوبت و بررسی فیوزها به افزایش طول عمر سیستم روشنایی کمک می‌کند.
در کنار روشنایی‌های بیرونی، چراغهای داخلی نیز نقش غیرمستقیم اما مهمی در ایمنی دارند. روشنایی داخلی بیش‌ازحد می‌تواند باعث بازتاب نور روی شیشه جلو، کاهش دید راننده و حواس‌پرتی شود. بنابراین باید شدت نور داشبورد تنظیم شود، از لامپ‌های استاندارد استفاده گردد و چراغهای سقفی و زیرپا تنها در مواقع لازم روشن بمانند. مراقبت از کلیدها، اتصالات و تمیز نگه‌داشتن طلق‌ها نیز باعث عملکرد بهتر این چراغ‌ها می‌شود.
در مجموع، توجه به سیستم روشنایی خودرو باعث رانندگی ایمن‌تر، کاهش احتمال تصادف، افزایش عمر تجهیزات و تجربه بهتر راننده و سرنشینان خواهد شد. نگهداری صحیح از این سیستم ساده است اما تأثیر آن در امنیت و آسایش بسیار قابل توجه است.
